Diabeł. O formach, historii i kolejach losu Szatana, a także o jego powszechnej a złowrogiej obecności wśród wszystkich ludów, od czasów starożytnych aż po teraźniejszość

Alfonso Maria di Nola

Wygląda na to, że w ciągu ostatnich dwudziestu lat diabeł wydostał się z zamknięcia, w jakim trzymała go teologia zajmująca się demonami, i opuścił labirynt archaicznych roztrząsań doktrynalnych, aby niepokojąco zadomowić się w naszej codzienności. Tym sposobem doszło poniekąd do niespodziewanego wtargnięcia w mass media pierwiastka tajemnego i irracjonalnego, wyobrażeń całkowicie sprzecznych z mentalnością logiczną i naukową (...) W sytuacji płynnej, ciągle się zmieniającej, której nauki humanistyczne nie potrafią jeszcze uchwycić i jasno określić, nadal istotne pozostaje pytanie, czy obecna inwazja diabelska to tylko epizod spowodowany naszą sytuacją historyczną, czy też mamy tu do czynienia z powtarzaniem się mitycznej fantasmagorii należącej do każdej epoki i każdej kultury. Poniższe rozważania, w których musieliśmy pominąć nader bogaty dorobek interpretacyjno-dokumentacyjny, należy traktować głównie jako racjonalną próbę udokumentowania powszechności urojenia kryjącego się w projekcjach mitycznych rozmaitych epok i rzutującego poza nas zło historyczne i etyczne; dzięki temu urojenie owo mogło znajdować sobie miejsce w najrozmaitszych społecznościach ludzkich. [fragment wstępu Alfonso M. di Nola]